Vì thế, cũng tại thời điểm ấy, hành giả đã hoàn thành năng lực, năng lực toàn hảo, và có thể biểu hiện ngay cả cho một chúng sinh, hàng trăm, hàng nghìn, và nhiều nữa mà hành giả có thể biểu hiện, trong những thân tướng khác nhau, khi có nhu cầu cần đến, để hóa độ, để hướng dẫn từ hạnh phúc đến hạnh phúc. Giống như thế, rồi lần lần đưa mọi người đến chấm dứt sự chết, tái sinh, và toàn bộ những rắc rối và đưa họ đến tâm thức tối thượng, tâm thức hiểu biết hoàn toàn.

Thế cho nên những lợi ích rộng lớn vô cùng như vậy mà chúng ta có thể cung ứng cho mỗi chúng sinh, với sự giải thoát hoàn toàn, với tuệ trí, hiểu biết trọn vẹn, mà không có một chút si mê, chướng ngại nào cả, và năng lực toàn hảo để khai mở bất cứ sự hướng dẫn, bất cứ phương pháp nào thích ứng với họ để đem họ vào trong hạnh phúc, từ hạnh phúc đến hạnh phúc đến hạnh phúc tối thượng. Rồi thì lòng bi mẫn vô hạn cho người khác, lòng bi mẫn không thể lường được cho mỗi chúng sinh, lòng bi mẫnnguyện ước mỗi chúng sinh được giải thoát khỏi những rắc rối và nguyên nhân khổ đau và tự mình để làm việc, để tự mình lãnh lấy trách nhiệm ấy, vì thể có lòng từ bi vô hạn, vào lúc ấy lòng từ bi, tâm thứcđược rèn luyện trong từ bi được hoàn thành, không có gì để phát triển thêm nữa, tuệ trí không có gì để phát triển nữa, không có năng lực nào để phát triển nữa, không có từ bi nào để phát triển nữa. Vì thế, hành giả có thể hóa độ chúng sinh, hướng dẫn mỗi chúng sinh mà không có bất cứ sai sót nhỏ nhiệm nào.

Thế nên điều này là, tất cả chúng ta bây giờ có năng lực ấy, tất cả năng lực để có thể đem tất cả mọi người đi đến chấm dứt tất cả mọi vấn đề rắc rối cũng như nguyên nhân của vấn đề, để đem họ đến hạnh phúc không thể so lường được, thể trạng của tâm thức hiểu biết trọn vẹn, tâm thức hiện tại của chúng ta có tất cả những khả năng ấy, tâm thức chúng ta có tính bản nhiên giác ngộ toàn vẹn. Vì thế, bây giờ, bây giờ thế nào, nói một cách chính xác hơn, điều gì thế? Khả năng hay tính bản nhiên giác ngộ trọn vẹn của tâm thức mà chúng ta đang có trong sự tương tục tinh thần hiện tại, thế thì cái gì đấy? Bây giờ ở đây chúng ta đi đến tính bản nhiên tối thượng của tâm thức . Điều rõ ràng của tâm thứclà có thể làm tất cả những điều này, tức là tâm thức có tất cả những năng lực này, khả năng này, khả năng không thể ngờ được, khả năng vô hạn, niềm hy vọng hay khả năng mà chúng ta có hay tâm thứchiện tại chúng ta phải cống hiến lợi lạc rộng lớn đến mọi chúng sinh.

Vì thế, đấy là tâm thức này, mà tính bản nhiên của nó là trong sáng và nhận thức đối tượng, cũng như tâm thức này. Tâm thức có toàn bộ năng lực này. Do vậy, bây giờ, tính bản nhiên của tâm thức là gì, đấy là tịnh quang, ánh sáng tinh khiết. Vậy thì tịnh quang là gì? Thế nên, chúng ta suy nghĩ, trước khi chúng ta đặt nhãn hiệu tâm thức, trước khi chúng ta mệnh danh “tâm thức”, có một lý do trước khi đấy chúng ta nghĩ. Trước khi chúng ta đặt cho nhãn hiệu có một lý do trước đấy. Lý do mà chúng ta suy nghĩ, là điều mà làm cho chúng ta quyết định nhãn hiệu đặc thù này, tâm thức, lý do mà làm cho chúng ta quyết định nhãn hiệu đặc thù này của tâm thức, lý do ấy là căn bản, lý do trước khi chúng ta, làm chúng taquyết định là cái nhãn hiệu, điều được quy cho, tâm thức là hiện tượng được quy cho và lý do mà chúng ta nghĩ trước khi chúng ta mệnh danh tâm thức, nó là căn bản được mệnh danh tâm thức, vì thế nó là hai vấn đề khác nhau. Vì thế, tâm thức là điều không hình thể, không màu sắc, không hình dạng, và là điều mà tính bản nhiên là trong sáng, nhận thức đối tượng, tủy thuộc trên điều này. Thế thì tâm thức của một người, tư tưởng, nhãn hiệu, chỉ đơn thuần quy cho tâm thức. Do bởi lý do này, hiện tượng đặc thù này, là điều khác biệt với thân thể, mà thể hiện chức năng khác với thân thể, bản chất khác với thân thể, chức năng khác với thân thể, rồi thì do bởi điều này người ta làm nên nhãn hiệu “tâm thức”. Do thế, tâm thức là một khái niệm, một nhận thức, hay một ý tưởng.

Tuy thế, có một lý do, trước khi chúng ta gọi tâm thức, có một lý do trước điều này. Rồi thì do sự lệ thuộc trên một lý do nào đấy sau đó chúng ta mệnh danh tâm thức. Nhưng tâm thức chỉ đơn thuầnđược mệnh danh, điều gọi là tâm thức chỉ đơn thuần được mệnh danh bởi tâm thức, bởi tư tưởng. Do thế, không có tâm thức, không có tâm thức thật sự tồn tại từ bản chất của nó. Không có tâm thức độc lập hay không có tâm thức tồn tại một cách cố hữu (tâm thức không có tự tính), [không có] một tâm thứctrong ý nghĩa tồn tại một cách cố hữu. Vì thế tâm thức như thế, cách hiện hữu của tâm thức với chúng ta và cách mà chúng ta tin tưởng như thế, một tâm thức độc lập hay tồn tại một cách cố hữu, là trống rỗng, là hoàn toàn trống rỗng, không tồn tại, hoàn toàn rỗng không ngay tại đấy.

Như vậy tâm thức không hiện hữu nhưng như vậy điều gì hiện hữu? Tâm thức mà xuất hiện tồn tại một cách cố hữu là không tồn tại, hay trống rỗng ngay đấy, nhưng điều hiện hữu là tâm thức là điều chỉ đơn thuần được mệnh danh bởi chính tư tưởng của con người, phụ thuộc trên những lý do này, tùy thuộctrên căn bản này, hiện tượng đặc thù này mà nó là vô hình tướng, mà tính bản nhiên của nó là trong sáng, nhận thức đối tượng. Do thế, tâm thức này, nó là sự tồn tại biểu hiện chỉ đơn thuần được mệnh danh bởi tâm thức nhưng nó trống rỗng sự tồn tại từ bản chất của nó. Vì vậy, đấy chính là tính bản nhiên của tâm thức, đây là tính bản nhiên tối hậu của tâm thức, và đây là ý nghĩa của ánh sáng tinh khiết hay tịnh quang. Đây chính là tính bản nhiên của tâm thức, đây là tính bản nhiên căn bản của tâm thức.

Vậy thì bây giờ, đây là điều gì, đây là khả năng, đây là tính bản nhiên, đây là gì, đây là khả năng, đây là tính bản nhiên của sự toàn giác, mà tôi đã giải thích vừa rồi, đấy là tâm thức giác ngộ trọn vẹn, tuệ trítròn đầy, tâm thức hiểu biết trọn vẹn, năng lực toàn hảo, lòng bi mẫn vô hạn đối với tất cả chúng sinh. Vì thế, những ai có rắc rối, những ai tâm thức bị chướng ngại, có lỗi lầm, cũng có lòng bi mẫn đến tất cả chúng sinh. Do vậy, tính bản nhiên tối hậu của tâm thức, tịnh quang, là tính bản nhiên của sự giác ngộtrọn vẹn.

Thế nên, trong tâm thức chúng ta có tính bản nhiên giác ngộ tròn đầy, bởi vì hành động của sự toàn giác đang chiếu soi, đang thâm nhập trong sự tương tục tinh thần của chúng ta và cách ấy, nó làm cho chúng ta phát triển tâm thức của chúng ta hay nó làm cho chúng ta tạo nên nguyên nhân của hạnh phúc. Cách này, tâm thức chúng ta trở thành thái độ tích cực và cách này có thể sản sinh hạnh phúc. Rồi thì, trong tính bản nhiên tối thượng, trong tính không, trong tính bản nhiên tối hậu, không có điều khác biệt giữa tính bản nhiên của tâm thức chúng ta và tính bản nhiên của sự toàn giác. Do vậy, điều này có liên hệ một cách chính đáng, bất cứ danh xưng khác biệt mà con người sử dụng, bất cứ tín ngưỡng mà con người theo đuổi, con người có thể liên hệ đến điều này, bất cứ cách nào, trên thế gian, người ta hầu hết tin tưởng rằng có kẻ nào đấy tối thượng, có kẻ nào đấy có năng lực tối cao, có năng lực tuyệt hảo nhất, kẻ ban bố sự hướng dẫn, có ai đấy, có một chúng sinh tối thượng, có kẻ nào đấy hiểu biết trọn vẹn nhất, có kẻ nào đấy là tối thượng.

Vì vậy, tùy thuộc trên tín ngưỡng khác biệt, do thế có người gọi là Đức Phật, có người gọi là Thượng Đế, do vậy một cách thông thường có một niềm tin rằng có chúng sinh tối cao. Vì thế, mặc dù nó không rõ ràng, mặc dù không có sự hiểu biết rõ ràng điều gì đấy một cách chính xác, tất cả những phẩm chất, tuy thế có niểm tin một cách phổ biến, hầu hết mọi người có một niềm tin rằng có ai đấy là tối thượng, do thế điều ấy hiện hữu phù hợp đến niềm tin của con người rồi đưa ra những nhãn hiệu khác nhau. Một số dùng chữ Thượng Đế, Thiên Chúa, một số gọi là Đức Phật, Đấng Toàn Giác, và v.v… Thế nên điều này, điều này tôi đang diễn tả bây giờ, điều này, một số người, ngay cả Thiên Chúa Giáo hay Tin Lành Giáo, đây là vấn đề liên hệ giống như điều này. Rằng Thượng Đế hay Đức Phật hay Tính Toàn Giác đang hoạt động trong tâm thức quý vị. Vì thế tùy theo tín ngưỡng của con người, có thể liên hệ đến [như thế nào đấy trong danh xưng].

Tuy nhiên, trong tính không, trong tính bản nhiên tối hậu, không có gì khác biệt giữa tính bản nhiên tối hậu của tâm thức hiện tại của con người, mặc dù tâm thức hiện tại này bị chướng ngại, không thanh tịnh, bị chướng ngại, nhưng trong tính bản nhiên tối hậu, trong tính không, tính bản nhiên tối hậu của tâm thức con người, tâm thức mà bây giờ chướng ngại, điều với biểu hiện thời gian, và tính bản nhiên tối hậu của tâm toàn giác hay hay bất cứ điều gì mà con người gọi, tính bản nhiên tối hậu của tâm thứcthánh thiện của Thượng Đế. Không thể tách rời, không có sự khác biệt, đến tận cùng của tính bản nhiên nền tảng không có sự khác biệt giữa chúng, [giữa] tính bản nhiên thiết yếu của tâm thức hiện tại của con người vốn dĩ mê muội (vọng tâm) và điều hoàn toàn thanh tịnh (chân tâm), cả hai thứ không có gì khác biệt. Có sự khác biệt căn bản, căn bản của tính bản nhiên nền tảng, điều được hổ trợ và điều hổ trợ. Tính bản nhiên nền tảng phụ thuộc trên tâm thức, nó tồn tại bởi sự lệ thuộc trên tâm thức. Tâm thứclà hổ trợ hay lệ thuộc. Vì thế, căn bản, sự hổ trợ, tâm thức, có những sự khác biệt, điều này là bất tịnhvà điều kia là hoàn toàn thanh tịnh, nhưng ngoại trừ đấy là sự khác biệt nhưng trong tính bản nhiên thiết yếu, không có sự khác biệt giữa hai thứ này. Vì thế đấy là một, [nên] tâm thức chúng ta có tất cả những khả năng , khả năng hay tính bản nhiên của một chúng sinh giác ngộ trọn vẹn.

Thứ ba là, trong tính bản nhiên của tâm thức đấy là khả năng mà con người có thể chuyển hóa thân thểtrở thành một thân thể hoàn toàn thanh tịnh thánh thiện; hình tướng của thân thể hoàn toàn thánh thiệnthanh tịnh, những khía cạnh khác biệt ấy, [là để] hướng dẫn những chúng sinh khác, để làm lợi ích cho chúng sinh, để đưa họ đến, để khai mở, để hướng dẫn vào con đường [giải thoát giác ngộ], để đưa họ từ hạnh phúc đến hạnh phúc đến hạnh phúc không thể so sánh , sự giác ngộ trọn vẹn. Do thế, vì ba lý do này, nên trong tâm thức chúng ta có khả năng hay tính bản nhiên của một chúng sinh giác ngộ tròn đủ.

Vì thế bây giờ, tính bản nhiên trong sáng của tâm thức, điều này thanh tịnh, không bị nhiễm ô bởi si mê, tâm thức không thỏa mãn dính mắc, sân hận, kiêu căng, nghi ngờ, tà kiến sai lầm. Tính bản nhiên của tâm thức không là một với vị kỷ, tự ngã; tính bản nhiên của tâm thức không là một với tư tưởng tự kỷ, nó không là một với tự ngã. Điều này, do bởi thế, nó là là thanh tịnh, tính bản nhiên của tâm thức là thanh tịnh, do bởi ý nghĩa đấy, vì nó không là một với những sai lầm của tâm thức, nó không là một với tội lỗi, không là một với những lỗi lầm.

Vì thế, những lỗi lầm đó là tạm thời, giống như thời tiết, bầu trời không là một với sương mù, những đám mây đó, nó chỉ tạm thời bị che phủ bởi sương mù và mây. Bởi vì bầu trời không là một với những đám mây, vì qua những nguyên nhân và điều kiện (nhân duyên) nào đấy, những đám mây và sương mù đó đến nhưng những nhân duyên khác chúng sẽ được dọn đi. Bầu trời sẽ trở nên rất trong sáng, có thể cho ánh sáng mặt trời chiếu rọi xuống mặt đất, rồi thì có thể cho con người nhiều sự sướng vui, nhiều niềm hạnh phúc giải thoát nhiều rắc rối, chứ không như lúc không có ánh sáng; vì thế có thể ban chonhiều niềm thú vị, để gieo trồng cây cối, mùa màng, và v.v… Cũng giống như vậy [những lỗi lầm hay sựâm u của bầu trời] là tạm thời, như thời tiết xấu, [bầu trời] đầy sương mù và lạnh và những cơn mưa đá và v.v…, điều ấy không phải mãi mãi, nó là tạm thời.

Tương tự như thế, tấm gương bị bao phủ bởi bụi mờ, nó không phải mãi mãi, nó là tạm thời. Vì thế qua những nhân duyên khác, nó bị lu mờ bởi bụi bám nhưng qua những nhân duyên khác nó có thể được lau sạch. Cũng giống như vậy, tương tự, tâm thức không kiên nhẫn, tâm thức vị kỷ, v.v…, chính sự không hài lòng, quá mạnh tham dục, tất cả những thứ này, những lỗi lầm mà chúng ta đã làm, tất cả những thứ này không phải mãi mãi như vậy, chúng là tạm thời. Do thế qua những nhân duyên khác, chúng vì thế sẽ được dọn dẹp hay chúng sẽ tẩy trừ. Thế đấy, tâm thức này có thể được giải thoát khỏi tất cả những thứ ấy, rằng tâm thức này sẽ trở nên thanh tịnh, được tự do khỏi những thứ này, do lệ thuộc trên những nhân duyên khác.

Thế nên, giống như vậy, thí dụ, sửa có khả năng sản xuất bơ, nhưng nó tùy thuộc trên những điều kiệnkhác, nó tùy thuộc trên điều kiện cần có để làm cho sửa sản xuất ra bơ. Ở Tây Tạng, người ta đặt sửa trong trong thùng làm bơ, chiếc thùng này làm bằng gỗ hay tre hay bất cứ thứ gì, rồi thì chiếc thùng, rồi thì bằng việc lệ thuộc trên điều kiện ấy, rồi thì bằng việc gặp gở điều kiện ấy mới sản xuất ra bơ. Tương tự thế, chiếc chiêng, chiếc chiêng có khả năng tạo ra âm thinh, nhưng cho đến khi nó gặp điều kiện, có người thỉnh chiếc chiêng một cái bằng cái dùi, đánh vào chiếc chiêng, và cho đến khi điều kiện ấy xãy ra, âm thinh sẽ không phát ra, tiếng chiêng không phát ra. Do thế, khả năng ở đấy, đấy là yêu cầu gặp gở điều kiện, đùi chiêng, đánh, chạm vào chiếc chiêng. Thế nên giống như vậy, tâm thức này có tất cả những khả năng để đạt đến bất cứ hạnh phúc nào, đạt đến bất cứ cấp độ nào của hạnh phúc, để đem đến lợi ích rộng lớn cho những chúng sinh khác …

Kyabje Lama Zopa Rinpoche

Tuệ Uyển chuyển ngữ – 10/10/2010

http://www.lamayeshe.com/index.php?sect=article&id=625&chid=1589