Nupchen Sangye Yeshe sinh tại Thung lũng Drak trong bộ tộc Nup. Từ năm lên bảy ngài đã học với Otren Palkyi Zhönu và trở thành một Đạo sư của các tantra. Khi ngài nhận quán đảnh sādhana vĩ đại của tám mạn đà la từ Guru Rinpoche, hoa của ngài rơi trên mạn đà la Yamāntaka, Đức Văn Thù Phẫn nộ, là mạn đà la thân của tất cả chư Phật. Sau khi thực hành trong hai mươi mốt ngày, ngài nhìn thấy linh kiến thanh tịnh của Bổn Tôn. Bằng năng lực huyền diệu của ngài, ngài đã hủy diệt ba mươi bảy ngôi làng trong Thung lũng Drak và thiêu cháy lực lượng của họ bằng lửa thần diệu của ngài. Trong hang động Drak Yangdzong cùng với phurbu (dao nghi lễ thần diệu, kīla) bằng gỗ, ngài đâm vào tảng đá như thể đâm vào bùn.
Năm 1956, khi tôi đến viếng thăm địa điểm đó thì phurbu vẫn còn ở trong tảng đá. Nupchen đã viếng thăm Ấn Độ, Nepal, và Trusha (ở Trung Á) bảy lần và đã nhận các giáo lý từ Shrīsimha, Vimalamitra, Shāntigarbha, Dhanashīla, Vasudhara, và Chetsen Kye. Ở Tây Tạng ngài nhận những giáo lý khác nhau từ Nyak Jnānakumāra, Sokpo Palkyi Yeshe, và Zhang Gyalwe Yönten. Những trao truyền Mật thừa của Mahāyoga, Anuyoga, và Semde (giáo khóa về tâm) của Atiyoga được hội tụ trong ngài.
Khi Vua ác Lang Darma bắt đầu hủy diệt Giáo Pháp ở Tây Tạng, vua mời Nupchen và các đệ từ của ngài tới và hỏi ngài: “Ông có loại năng lực nào?” Nupchen nói: “Xin tuân theo năng lực của tôi có được nhờ việc trì tụng một thần chú,” và ngài đưa bàn tay lên trên đầu ngài trong một cử chỉ giục giã. Nhà vua nhìn thấy trên đầu của Nupchen chín con bọ cạp lớn bằng những con bò yak. Nhà vua sợ hãi kêu lên: “Nupchen, tôi sẽ không làm hại các tāntrika cao quý.” Nupchen nói: “Xin cũng nhìn điều này,” và trong một cử chỉ thúc dục ngài chỉ tay vào một tảng đá, và sét đánh xuống, chẻ tảng đá thành nhiều mảnh. Nhà vua sợ hãi nói: ‘Tôi sẽ không làm hại ngài và các môn đồ của ngài,” và ông ta thả họ ra. Nhờ Nupchen, Vua Lang Darma đã không hủy diệt giáo lý Mật thừa và những môn đồ bạch y, tóc dài. Nupchen là người thứ hai trong ba người vĩ đại nhất thọ nhận (Babs Sa) của tantra, là những người đã trao truyền và truyền bá các giáo lý Mahāyoga, Anuyoga, và Semde của Atiyoga thuộc truyền thống Niyngma của Tây Tạng. Người đầu tiên là Nyak Jnānakumāra, một trong những đệ tử chính của Guru Rinpoche. Ba Đạo sư của bộ tộc Zur cùng được tính là người thứ ba. Đó là Zurchen Shākya Jungne, cháu của ngài là Zurchung Sherap Trakpa, và Zur Shākya Senge, con trai của Zurchung.
Nupchen có nhiều đệ tử gồm có Khulung Yönten Gyatso, và ngài đã biên soạn nhiều bản văn quan trọng. Ngài sống tới 130 tuổi, mặc dù có những bản văn khác nói rằng ngài mất ở tuổi 111 hay 113. Ngài sống trong thời đại của Ngadak Palkhortsen, cháu của Vua Lang Darma, và chính ngài đã viết trong một tác phẩm của ngài:
Ta, Sangye, vị Thầy trẻ tuổi xứ Nup,
Đã sống đến tuổi một trăm ba mươi.
Trong số những hóa thân của ngài có Dumgya Zhingtrom, Tri-me Künga (cuối thế kỷ 14), Tsasum Lingpa (đầu thế kỷ 15), và Sangdak Thrinle Lhündrup (1611-1662).
Nguồn: Trích từ tác phẩm “Các đạo sư của sự thiền định và những điều huyền diệu” của Tulku Thondup – Việt ngữ: Thanh Liên