Phương cách thực sự trong đó bạn thực hiện thiền định guru yoga là quán tưởng bản thân bạn trong thân tướng của một Bổn tôn, trong trường hợp này là nữ Bổn tôn Vajrayogini. Hãy thiền định trong không gian trên đầu bạn, bằng độ dài khoảng một cubit trên đỉnh đầu (bằng bề dài khoảng một cẳng tay của bạn), là một ngai tòa làm bằng ba hoa sen, cái này trên cái kia – một hoa sen trắng, đỏ và xanh dương đậm. Bạn quán tưởng chiếc đĩa dẹt hình mặt trăng viên mãn trên ngai tòa ba hoa sen này. Trên đĩa này bạn thiền định thân tướng của Guru Rinpoche, coi Ngài là tinh túy của tất cả những sự ban phước của tất cả chư Phật và Bồ Tát được hợp nhất trong thân tướng duy nhất này. Mặc dù sự hiển lộ của thân tướng Guru Rinpoche mang một hình tướng nào đó với tư thế, những điệu bộ, vật trang sức và y phục đặc biệt, tinh túy (bản chất) của ngài thì bất khả phân với bản chất của Lạt ma gốc của bạn. Việc cầu nguyện với sự xác tín này là nền tảng cho thực hành guru yoga.
Thân tướng đặc biệt của Guru Rinpoche có sắc trắng hơi pha đỏ. Ngài có một mặt, hai bàn tay và vẻ biểu lộ của ngài được mô tả là có phần phẫn nộ trong ý nghĩa về mặt cơ bản thì đó là một biểu lộ an bình thoáng chút phẫn nộ – chứ không phải là một biểu lộ phẫn nộ rõ ràng. Thân Guru Rinpoche được tô điểm ba mươi hai hảo tướng chính và tám mươi hảo tướng phụ khiến sắc thân của Ngài không có điều gì làm người nhìn thấy phải khó chịu, phiền lòng, hay cảm thấy thiếu cân xứng. Mái tóc Ngài chảy xuống vai và lưng. Trên đầu Ngài là vương miện hoa sen mang lại sự giải thoát cho tất cả những ai nhìn thấy nó.
Thân tướng của Guru Rinpoche mặc một áo khoác lộng lẫy được nói tới là Áo Khoác của Vua Sawok. Nguồn gốc của chiếc áo này được truy nguyên từ một sự kiện đặc biệt khi Guru Rinpoche đang ở một miền ngày nay người Tây Tạng gọi là Tso Pema hay Rewalsar ở Ấn Độ. Vua xứ này dâng chiếc áo choàng của mình cho Guru Rinpoche. Để công nhận việc vị vua thế tục này dâng cúng biểu tượng tráng lệ của Guru Rinpoche, thân tướng Guru Rinpoche khoác chiếc áo choàng ngoài này. Ngoài ra, Guru Rinpoche mặc một y tu sĩ theo nghi thức tượng trưng cho giới luật Tiểu thừa. Ngài được tô điểm bằng những vật trang sức quý báu như các bông tai, chuỗi hạt, vòng xuyến và vòng chân. Bàn tay phải ngài cầm một chày kim cương năm chấu nơi trung tâm tim. Bàn tay trái đặt trong lòng trong một cử chỉ quân bình thiền định, cầm một tách sọ người đầy cam lồ trong đó có một bình đầy chất cam lồ bất tử.
Trong chỗ gập của khuỷu tay trái của Guru Rinpoche có một chĩa ba là một ám chỉ kín đáo nguyên lý nữ, phương diện của Vajra Yogini. Những phối ngẫu khác nhau như Yeshe Tsogyal và Mandarava được kết hợp với Guru Rinpoche. Căn cứ vào việc về bản chất các phối ngẫu này hoàn toàn cùng một bản tánh với Vajra Yogini, như thế đây là ý nghĩa của chĩa ba trong chỗ gập của khuỷu tay trái.
Khi ta nhận ra sự quan hệ của yab và yum (phối ngẫu nam/nữ hay phối ngẫu cha/mẹ) được áp dụng cho các Bổn tôn, chúng ta không nên tạo ra một sai lầm hiển nhiên khi cho rằng điều này phải thực hiện với người nam/nữ trong ý nghĩa vật lý. Các Bổn tôn không phải là những chúng sinh nam và nữ, nhưng là những năng lực nam và nữ. Hình tượng lưỡng cực của người nam và nữ minh họa sự hợp nhất nguyên thủy của sắc tướng (hay thân tướng) và tánh Không. Một trong những miêu tả của hình tượng này là miêu tả phương diện nam, phương diện yab, ám chỉ sắc tướng hiện tượng trong khi yum, phương diện nữ, là biểu lộ của tánh Không. Vì thế cách thức trong đó các Bổn tôn hiển lộ chỉ là một biểu lộ trực tiếp của bản tánh nền tảng của thực tại như nó là.
Dakini Yeshe Tsogyal nổi tiếng vì từng là phối ngẫu của Guru Rinpoche, nhưng chúng ta nên nhớ rằng với tư cách là phối ngẫu của Ngài, chức năng đầu tiên của bà là thâu thập và hệ thống hóa các giáo lý của Guru Rinpoche. Vai trò của bà rất giống vai trò của đệ tử của Đức Phật là Ananda đã thực hiện sau khi Đức Phật nhập Niết bàn, đó là thâu thập những giáo lý của Đức Phật để chúng có thể được truyền lại cho những thế hệ tương lai. Đây đúng là chức năng của Yeshe Tsogyal – duy trì, hệ thống hóa, sưu tầm và thu thập những giáo lý của Guru Rinpoche. Trong khi Dakini Yeshe Tsogyal đã xuất hiện trong thân tướng một phụ nữ ở Tây Tạng, tinh túy (bản chất) rốt ráo của bà là tinh túy của một Dakini của giác tánh phi thời gian. Vì thế không có mâu thuẫn nào trong hiển lộ của bà mà cốt tủy là một phụ nữ hay là một chĩa ba được mang trong chỗ gập của khuỷu tay trái của Guru Rinpoche.
Thêm vào đó, bạn thiền định rằng thân tướng của Guru Rinpoche ở trên đầu bạn an tọa trong tư thế kim cương viên mãn (kiết già) với chân trái ở trên đùi phải và chân phải ở trên đùi trái. Hãy thiền định thân tướng của Ngài đang phóng ra muôn phương những tia sáng chói lọi.
Vật trang sức vô tận của thân tướng Guru Rinpoche là tinh túy của nguyên lý Tăng đoàn; vật trang sức vô tận của ngữ của Ngài là nguyên lý của Pháp; vật trang sức vô tận của tâm ngài là nguyên lý của Phật như một suối nguồn của sự quy y (nương tựa). Những phẩm tính của Guru Rinpoche hiện thân nguyên lý Bổn tôn được chọn lựa của Kim Cương thừa; hoạt động của Ngài hiện thân nguyên lý Bổn tôn được chọn lựa của các Dakini và Dharmapala (Hộ Pháp). Tóm lại, những gì xuất hiện lúc ban đầu chỉ là thân tướng của Guru Rinpoche, khi được thấu hiểu trên một bình diện rốt ráo hơn thì chính là tinh túy đích thực của tất cả chư Phật, Bổn tôn, Daka và Dakini, Hộ Pháp và toàn bộ tập hội rộng lớn của Tam Bảo và ba cội gốc (3), tất cả được bao gồm trong một hiển lộ duy nhất.
Bất luận Bổn tôn đặc biệt mà bạn đang thiền định trong thực hành cá nhân của riêng bạn và bất luận thân tướng đặc biệt mà bạn đang quán tưởng là ai, điều quan trọng là bạn quán tưởng thân tướng ấy là sắc tướng thuần tịnh không có bất kỳ tính chất thật có hay hữu hình nào. Bạn không quán tưởng Bổn tôn như một thân thể gồm thịt và máu, nhưng đúng hơn là một thân thể hoàn toàn không có thực chất – một thân tướng không là gì ngoài sự xuấât hiện thuần tịnh không có chút vững chắc hay thực chất nào. Ví dụ như khi bạn đang thực hành ka-gye (tám mệnh lệnh về thực hành sadhana), nếu bạn đang thiền định về Vajrakilaya (4) hay Chemchog hay bất kỳ heruka (5) chính yếu nào của giáo khóa này, việc quán tưởng trong những thực hành rộng lớn hơn bao hàm sự quán tưởng căn bản thân tướng bạn như thân tướng của Bổn tôn với toàn bộ các mạn đà la của các Bổn tôn xuất hiện ở các điểm trong thân bạn được kết hợp với việc tập hợp của năng lực vi tế. Vì thế bạn không quán tưởng một thân tướng có một khung xương, một hệ thống tuần hoàn, một hệ thống tiêu hóa hay cơ bắp. Không có yếu tố nào trong những yếu tố vật lý thông thường này đi vào việc hình dung của bạn.
Trong thời đại và không gian của chúng ta Guru Rinpoche là suối nguồn cho những dòng truyền thừa mà ta nhận lãnh. Mặc dù chúng ta không thể nhận thức trực tiếp sự hiện diện thực sự của Guru Rinpoche, ta vẫn nối kết với suối nguồn đó nhờ dòng truyền thừa không đứt đoạn được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Khi chúng ta nương tựa Lạt ma như hiện thân đích thực của Guru Rinpoche và bất khả phân với Ngài, thì chúng ta trực tiếp nối kết với suối nguồn không đứt đoạn đó đã truyền xuống chúng ta về mặt lịch sử.
Trong cõi thuần tịnh tối thượng Akanishta, Guru Rinpoche đã nhận sự trao truyền từ Dakini tên là Leche Wangmo, thiên nữ đầy năng lực của sự hoạt động. Tiến trình trong đó Guru Rinpoche thọ nhận sự trao truyền là tiến trình vị Dakini này biến Ngài thành một chủng tự hung mà bà nuốt vào bụng. Khi chữ hung đi qua các luân xa trong thân bà, Ngài thọ nhận bốn cấp độ quán đảnh: quán đảnh bình chứa, quán đảnh bí mật, quán đảnh giác tánh trí tuệ và quán đảnh thứ tư. Bà trục xuất Ngài qua cơ quan bí mật của bà và Ngài lấy lại thân tướng của mình. Đây rõ ràng không phải là một tiến trình bình thường của việc nuốt một vật nào đó, tiêu hóa và bài tiết nó.
Tiến trình đặc biệt này cũng tìm thấy sự biểu lộ của nó trong nhiều abisheka hay các lễ quán đảnh được các Đạo sư kim cương thực hiện. Những buỗi lễ này bao gồm những quán tưởng tương tự trong đó đệ tử được chuyển hóa thành một chữ, được Đạo sư kim cương nuốt vào bụng, được chuyển hóa và lại được sinh vào thế giới như Bổn tôn. Đây là những tiến trình nhờ đó khi ban phước cho đệ tử, Đạo sư kim cương tịnh hóa dòng tâm của đệ tử về những hậu quả của các ác hạnh và những che chướng và trao truyền năng lực tâm linh của lễ quán đảnh.
Một khi nhờ Đạo sư kim cương mà đệ tử được phát triển như Bổn tôn, đệ tử duy trì sự đồng nhất với Bổn tôn được chọn lựa trong suốt thời gian lễ quán đảnh. Đệ tử nhận ra tinh túy của mình là tinh túy của Bổn tôn hiển lộ trong thân tướng đặc biệt đó. Việc đệ tử nhận thức mình là Bổn tôn là samayasattva (nguyện tát đỏa), phương diện hứa nguyện, là cái mà Đạo sư kim cương thấm đẫm với jnanasattva (trí tát đỏa), phương diện giác tánh phi thời gian. Sau đó Đạo sư kim cương tiến hành sử dụng những chất thể hay vật phẩm khác nhau như chiếc bình v.v.. như những biểu tượng trao truyền sự ban phước tối thượng của những cấp độ quán đảnh khác nhau. Chính trên nền tảng đó mà sự trao truyền thực sự năng lực và sức mạnh tâm linh có thể xảy ra.
Đây chỉ là một biểu lộ của một nguyên lý rộng lớn hơn nhiều. Dù chúng ta để hết tâm trí trong những hoạt động của Pháp hay trong công việc bình thường, chính tâm thức của ta là yếu tố quan trọng nhất – tâm ta nhìn tình huống ra sao, tâm ta có liên quan với những hoàn cảnh thế nào. Ở đây cả Lạt ma lẫn đệ tử đều có một trách nhiệm: để sự trao truyền thực sự xảy ra, tâm của Lạt ma và tâm của đệ tử quan niệm tình huống theo một cách thế thích hợp. Khi ấy và chỉ khi ấy mới thực sự có thể có sự ban phước đích thực trong một lễ quán đảnh.
Trở lại thiền định thực sự của guru yoga: sau khi quán tưởng thân tướng của Guru Rinpoche như sự hợp nhất của chư Phật và mọi suối nguồn quy y ở trên đỉnh đầu bạn, bạn thiền định rằng thân tướng được đánh dấu ở trán với một chữ om màu trắng, ở cổ họng với một chữ ah màu đỏ, ở trung tâm tim với một chữ hung màu xanh dương đậm và ở trung tâm rốn với một chữ hri xanh lá cây. Thêm nữa, bạn thiền định rằng trên lòng bàn tay và lòng bàn chân của thân tướng Guru Rinpoche là bốn chữ ha ri ni sa. Những tia sáng chiếu sáng khắp muôn phương từ những chữ này khẩn cầu những sự ban phước của mọi suối nguồn quy y quay trở lại và thấm nhập vào thân tướng của Ngài ở trên đỉnh đầu bạn. Với một sự nhất tâm bạn bắt đầu phần thực hành thực sự của pháp guru yoga, nó bao gồm sự khẩn cầu Lạt ma và trì tụng thần chú Đạo sư kim cương, thần chú của Guru Rinpoche.
Tiếp theo phần chính của thực hành, trước tiên bạn thiền định rằng từ chữ om trắng ở trung tâm trán của Guru Rinpoche xuất hiện một tia sáng trắng, giống như một ngôi sao băng, đi vào trán bạn và hoàn toàn tràn ngập thân thể bạn. Ánh sáng trắng tịnh hóa bạn trên bình diện vật lý về những hậu quả của các che chướng và ác hạnh, thấm đẫm thân bạn với những sự ban phước của thân giác ngộ. Bằng một tiến trình tương tự bạn thiền định rằng từ trung tâm cổ họng của Guru Rinpoche, từ chữ ah màu đỏ, xuất hiện một tia sáng đỏ đi vào trung tâm cổ họng của bạn, tịnh hóa ngữ của bạn. Từ trung tâm tim của Guru Rinpoche, từ chữ hung màu xanh dương đậm, xuất hiện một sợi hay sợi tơ ánh sáng giống như một làn khói hương thoang thoảng thâm nhập trung tâm tim và tịnh hóa tâm bạn. Và cuối cùng bạn thiền định rằng từ tất cả những trung tâm của thân Guru Rinpoche xuất hiện những tia sáng cầu vồng năm màu, trắng, đỏ, vàng, xanh lá cây và xanh dương, tất cả những tia sáng này được thâu rút vào các luân xa của riêng bạn và tịnh hóa những dấu vết cuối cùng của sự che chướng và mang lại cấp độ thứ tư của sự quán đảnh. Theo cách này bạn nhận lãnh bốn cấp độ quán đảnh, là quán đảnh bình chứa, bí mật, giác tánh trí tuệ và quán đảnh thứ tư. Điều này thiết lập tiềm năng cho sự chứng ngộ của riêng bạn theo thứ tự, là những chứng ngộ thuộc Hóa thân, Báo thân, Pháp thân và Svabhavikakaya (Thân tự tánh), tổng thể của ba kaya (thân).
Khi tới lúc thực sự chấm dứt thời khóa, bạn thiền định rằng thân tướng của Guru Rinpoche ở trên đỉnh đầu bạn tan hòa thành ánh sáng. Ánh sáng này thấm nhập vào bạn và vào lúc đó bạn đi vào giai đoạn thành tựu vô tướng của thực hành. Bạn thiền định rằng thân, ngữ và tâm giác ngộ của Guru Rinpoche tuyệt nhiên không xa lìa thân, ngữ và tâm của riêng bạn. Đó là sự hợp nhất bất nhị viên mãn. Bạn thiền định trong một tâm thái vô tướng, không có bất kỳ cấu trúc quy chiếu nào, không có bất kỳ sự tạo tác khái niệm nào, chỉ đơn giản để tâm bạn nghỉ ngơi trong trạng thái bất nhị đó càng lâu càng tốt. Tiếp sau đó, bạn kết thúc với những lời nguyện hồi hướng và nguyện ước.
Có một số phương pháp đặc biệt khác trong đó sự quán tưởng của thực hành guru yoga được giới thiệu tùy theo các dòng truyền thừa đặc biệt, các truyền thống đặc biệt và ngay cả những hoàn cảnh đặc biệt. Nhưng các nguyên lý tổng quát được mô tả trong giới thiệu này có thể áp dụng trong mọi trường hợp: bạn quán tưởng Lạt ma ở trên đỉnh đầu bạn. Trong trường hợp đặc biệt này bạn hình dung thân tướng của Guru Rinpoche là thân tướng hiện thân mọi suối nguồn của sự quy y. Trong những hệ thống thực hành khác bạn có thể được chỉ dẫn để quán tưởng một đám đông thực sự của các suối nguồn quy y, giống như một tập hội rộng lớn, trên đỉnh đầu bạn. Hay bạn có thể được dạy để quán tưởng một dòng truyền thừa, với mỗi nhân vật của dòng truyền ở trên nhân vật kia, kéo thẳng lên ở trên đỉnh đầu bạn. Có những chi tiết khác nhau trong những cách quán tưởng đặc biệt tùy thuộc vào hệ thống bạn đang nghiên cứu, nhưng bạn nên hiểu rằng mặc dù có vẻ có những khác biệt trong các chi tiết, nhưng bản tánh cốt tủy của thực hành thì đồng nhất trong mỗi trường hợp.
Như tôi đã nói ở trên, những phẩm tính quan trọng nhất để bảo đảm sự thành công của việc thực hành trong tâm thức đệ tử là niềm tin, lòng sùng mộ, sự tin cậy và thị kiến thanh tịnh. Nếu một đệ tử thực sự nhất quyết nhận được lợi lạc từ việc thực hành hay kết hợp với Pháp thì những phẩm tính đó rất cần thiết./.
H.H. Penor Rinpoche
Việt dịch: Thanh Liên
Nguồn: Giáo Lý Guru Yoga