Trước hết chúng ta hãy xem xét toàn thể các chúng sinh. Ta thấy rằng không gian không giới hạn. Trong không gian vô tận ấy có vô số lượng chúng sinh như chúng ta, tất cả đều muốn được hạnh phúc và chạy trốn sự đau khổ. Nhưng do sức mạnh của việc thiếu hiểu biết họ không biết cách tạo hạnh phúc ấy và ngược lại, họ làm những hành động gây ra đau khổ.
Mặt khác ta thấy rằng tất cả các chúng sinh ấy đều có liên hệ với chúng ta. Quả vậy tất cả chúng ta đã lang thang trong vòng luân hồi của các kiếp sống từ những thời gian không có lúc bắt đầu, nên đã có liên hệ với nhau cả rồi. Vào một lúc này hay lúc khác chúng ta đã có liên hệ họ hàng với nhau. Trong quá khứ mỗi chúng sinh đã từng là cha hay mẹ ta, tất cả đến con sâu bọ bé nhỏ nhất mà ngày nay có thể có vẻ vô nghĩa đối với chúng ta. Tất cả các chúng sinh ấy cũng đã chứng tỏ một lòng tốt lớn đối với chúng ta và do đó chúng ta có mối nợ đối với họ. Điều nhận xét ấy đã thúc đẩy chúng ta đáp trả lại tình thương và lòng trìu mến mà họ đã cho ta trong các kiếp sống khác nhau ấy và khiến ta hướng dẫn họ về một con đường đúng để có thể giải thoát họ khỏi đau khổ.
Ta nên nhớ lại lòng tốt mà Bố Mẹ ta đã cho ta trong cuộc sống hiện tại. Khi ta mới sinh, nếu như không có sự cứu giúp của họ, ta không thể sống được, chúng ta hoàn toàn lạc loài, không gì che chở như những con sâu bọ nhỏ, không thể đứng được, không ăn được, không tự vệ được. Nếu chúng ta sinh ra đời được đó là nhờ bố mẹ chúng ta, và nếu chúng ta có thể sống, sống sót và trưởng thành đó cũng là nhờ bố mẹ chúng ta. Họ đã phải đối phó với những hoàn cảnh khó khăn để nuôi chúng ta, dạy dỗ chúng ta, cho chúng ta một hướng đi trong cuộc đời. Không đếm công lao họ đã cho phép chúng ta sống, lớn lên và tươi nở. Không có họ chúng ta không là gì được. Nhớ lại các điều đó và hiểu rằng các chúng sinh trong biển luân hồi trong một lúc này hay lúc khác đã từng có thái độ ấy đối với chúng ta. Đó là điều rất quan trọng. Họ đã cho ta tình thương và lòng tốt mà không tính đếm. Bây giờ đến lượt chúng ta phải phát triển tình thương bất vụ lợi ấy. Chúng ta phải ý thức được nhiệm vụ của chúng ta đối với tất cả các chúng sinh. Điều này dẫn chúng ta đến chỗ tìm được động cơ để giúp đỡ họ.
Tất cả các chúng sinh đã từng có lúc giúp chúng ta. Bây giờ đã đến lúc đáp trả lại, ta không được phân biệt, không được nghĩ rằng: “tôi sẽ chỉ giúp gia đình và những người gần gũi tôi”. Cũng không được phát triển lòng yêu quá đáng: “tôi làm việc cho nước tôi”. Ta phải kính trọng tất cả các chúng sinh và cố gắng đạt đến giác ngộ vì hạnh phúc cả tất cả không trừ ai. Trong chí hướng giác ngộ của chúng ta phải tuyệt đối kết hợp tất cả các chúng sinh được bỏ ai ra dù là một chúng sinh, vì điều đó bất công, thiên lệch. Phải lập lời nguyện sâu xa rằng sẽ hành động cho đến khi giác ngộ, với tất cả nghị lực cần thiết, vì lợi ích và sự giải thoát của họ.
Bởi vì ta hành động vì chúng sinh các khó khăn sẽ không còn được xem như riêng tư. Thật vậy, ta có thể tự nhủ “tất cả các chúng sinh ấy ngày xưa có đếm tình thương, lòng tốt của họ đối với chúng ta không, có cho ta tình thương ấy với ác ý không? Vậy mà mình cảm thấy thật nhiều khó khăn khi đáp trả lại và hành động vì lợi ích của họ”. Nhưng ai than trách, đó không ai khác, chính là cái Tôi chỉ thích an lạc và trốn các rắc rối. Công việc này khó và sâu xa. Ta phải tìm được nghị lực cần thiết như chính họ cũng đã tìm được nghị lực như thế trong quá khứ, để cho ta những gì ta cần lúc bấy giờ.
Vậy ta không còn là chủ nhân của thân này, của lời nói này và tâm này. Chúng ta đã hiến tặng chúng, giao chúng cho họ. Chúng ta chỉ là người quản trị chúng. Do cái Tôi, tất cả các hoàn cảnh khó khăn được cảm nhận một cách đau đớn. Chớ nên xem trọng điều này và phải tiếp tục kiên trì.
Lama Gendun Rinpoche