Trước tiên, ta sẽ thực hành bài tập với những người không có mặt ở đây. Điều này có hai giai đoạn: đầu tiên là với những tấm hình hay bức ảnh từ một tạp chí, rồi chỉ nghĩ về mọi người. Trong trường hợp về bài tập để phát triển lòng quan tâm thì mình sẽ nghĩ rằng, “Bạn là một con người, và bạn cũng có cảm xúc giống như tôi”, rồi nhìn vào một bức ảnh của người mà bạn có quan hệ thân thiết, một người chỉ quen biết, một người xa lạ – một bức ảnh lấy từ tạp chí – và người mà bạn không thích. “Bạn là một con người, bạn cũng có cảm xúc như tôi.”. Một lần nữa, mình sẽ làm việc với ba hay bốn người: một người mà mình rất thích, một người chỉ quen biết, một người nào đó chỉ là người lạ làm việc trong một cửa hàng mà mình đến mua đồ, và một người mà mình không thích, nhưng bây giờ chỉ nghĩ về họ.

Rồi thì mình làm việc với những người sống động, những người có mặt ở đây. Chúng ta sẽ ngồi trong một vòng tròn và nhìn mỗi một người trong vòng tròn. “Bạn là một con người, bạn có cảm xúc. Và bạn có cảm xúc, bạn có cảm xúc, bạn có cảm xúc.”. Và tất nhiên điều đó phải xảy ra sau điểm này, “Tôi sẽ ngưng bịa đặt những câu chuyện và nhận xét trong đầu về mỗi người”, và để giúp mọi người cảm thấy thoải mái với điều đó thì đừng bắt đầu cười hay làm người khác phân tâm kiểu đó. Ngoài ra, không phải là mình nhìn chằm chằm vào nhau, giống như nhìn những con vật trong sở thú.

Sau đó, nếu mọi người thấy thoải mái đủ, và về mặt văn hóa thì có thể có những biến thể, chúng ta sẽ có hai người trong mỗi nhóm. Nó rất mạnh mẽ, rất hiệu quả về mặt cảm xúc. Một người sẽ nói với người kia, “Bạn là một con người, bạn có tình cảm, tôi quan tâm đến bạn”, và người kia lắng nghe, cảm thấy rằng họ đang được chấp nhận, rằng có người quan tâm đến họ. Rồi bạn đổi vai trò. Điều này rất mạnh mẽ về mặt cảm xúc.

Nếu có đủ thể loại trong nhóm và có đủ thời giờ thì điều rất hữu ích là lặp lại kiểu bài tập một đối một (one-to-one) với người nào cùng giới tính với bạn, sau đó với người khác giới. Nếu có đủ sự khác biệt về tuổi tác để làm điều đó thì một người già hơn và một người trẻ hơn sẽ nói chuyện với nhau. Rất thú vị, khi một người trẻ nói với một người già, “Bạn là một con người và bạn có cảm giác giống như tôi.”.

Sau đó, giai đoạn cuối cùng của bất kỳ bài tập là hướng vào chính mình. Trước tiên, giai đoạn này được thực hiện với một tấm gương, và ta nhìn vào chính mình. Hãy chú ý đến nét mặt của bạn và tất cả những điều này. “Tôi là một con người” vân vân. Nếu đang thực tập trong một nhóm và có một tấm gương lớn thì tất cả mọi người đều nhìn vào chính mình trong gương, và thấy rằng, “Tôi cũng giống như mọi người khác. Không có gì khác biệt. Giống như mọi người trong nhóm đều có cảm xúc thì tôi cũng vậy. Cũng như mọi người là một con người có nhu cầu và hiểu biết, nên không có gì khác biệt. Tôi chỉ là một trong số những chú chim cánh cụt này ở Nam Cực.”.

Rồi mình làm bài tập mà không cần gương. Sau đó, phần cảm động nhất là làm điều đó với bức ảnh của mình vào lúc đầu đời, đặc biệt là những khoảng thời gian mà mình cảm thấy ân hận và tiêu cực đối với chính mình. “Lúc đó, tôi là một con người, tôi có cảm xúc, tôi chỉ cố gắng hết sức mình”, vân vân, và để phát triển tính nhạy cảm này với bản thân và lịch sử của chính mình.

Bạn có thể thấy rằng những bài tập này có thể rất cảm động, đó là lý do tại sao điều rất quan trọng là không thực hành quá nhanh, để mọi người có thời gian bày tỏ kinh nghiệm và đặt câu hỏi sau mỗi bài tập. Cũng cần phải nhận ra đây không phải là khóa thực tập cho những người có vấn đề cảm xúc trầm trọng. Trên cơ bản thì tinh thần của bạn phải ổn định một chút, bởi vì rất nhiều cảm xúc sẽ xuất hiện. Phải hiểu rõ là nếu bất cứ bài tập nào quá khó khăn về mặt cảm xúc thì bạn không cần thực tập nó. Đây là lý do tại sao bài tập đầu tiên, là việc tĩnh tâm, rất là quan trọng, bởi vì những gì bạn đang tạo ra là một không gian an toàn mà trong đó, nguyên tắc cơ bản của nhóm là không có sự phán xét, “Tôi sẽ không kể những câu chuyện trong đầu về bạn, rằng những gì bạn đang trải qua và vân vân thì thật là ngu ngốc, hoặc tôi sẽ coi thường bạn”, v.v… Đây là không gian an toàn mà mọi người đều cảm thấy thoải mái.

Mặc dù một người có thể tự thực hiện cách rèn luyện này – không cần một nhóm và tôi đã nêu ra trong cuốn sách cách làm điều này – tất nhiên, nếu bạn thực hiện trong một nhóm nhỏ thì sẽ hiệu quả hơn nhiều. Không phải một nhóm lớn, mà là một nhóm nhỏ.

Đó là khóa thực tập cơ bản, và đã có một vài nhóm trên thế giới bắt đầu thực hiện việc này mà không có tôi ở đó, bởi vì chắc chắn là tôi không có thời gian để thật sự phát triển khóa này và quảng bá nó. Có một nhóm ở Mễ Tây Cơ (Mexico) vẫn đang tiếp tục. Có một nhóm ở Đức, giống như vậy. Mọi người đều được hoan nghênh để tham gia khóa thực tập này. Như tôi đã thấy qua kinh nghiệm giảng dạy thì thật sự phải mất khoảng ba năm để thực tập nó với tốc độ thoải mái, áp dụng mỗi một bài tập và mỗi một phần của bài tập mỗi tuần một lần.

Một khi bạn đã làm việc với khóa thực tập, hay thậm chí một phần của nó thì một bài tập có thể rất hữu ích là nhắc nhở bản thân về những điểm khác nhau trong việc tu tập hàng ngày, hay hành thiền, hoặc bất cứ điều gì bạn làm, bởi vì đối với mỗi bài tập – và tôi có cuốn cẩm nang đi với điều này – có những từ chủ yếu mà bạn sẽ sử dụng để nhắc nhở bản thân về những điểm trong mỗi bài tập cụ thể.

Tiến sĩ Alexander Berzin

Việt dịch: Lozang Ngodrub

Nguồn: Những bước thực hành tính nhạy cảm quân bình cho thời đại truyền thông xã hội