Đức Milarepa nổi danh là một thi sĩ vĩ đại. Ngài thường du hành qua những miền quê, hát những bài đạo ca và viết những bài thơ cho người dân địa phương. Tôi muốn chia sẻ với bạn giáo lý và trích dẫn nổi tiếng nhất của Đức Milarepa với hy vọng rằng điều đó có thể mang lại lợi lạc cho mọi người.
1. Sống khiêm cung
“Hãy ngồi ở chỗ thấp nhất, và các con sẽ đạt được vị trí cao nhất.” – Đức Milarepa
Đức Milarepa vốn nổi danh là rất khiêm cung. Ngài không mặc gì ngoài một vài quần áo rách dơ bẩn và không bao giờ ngồi trên một Pháp tòa hay ghế cao. Ngài không có tu viện lộng lẫy, thay vào đó Ngài chọn cách sống trong những hang động và núi sâu. Nhiều bài ca của Ngài nói về sự khiêm cung. Đức Milarepa thường nói về đức tính khiêm cung giúp ta phát triển lòng bi mẫn và lòng yêu thương, trong khi sự kiêu mạn khiến chúng ta cảm thấy mình tốt hơn và quan trọng hơn tất cả những người khác. Ngài thường quở trách những người dân địa phương kiêu ngạo, nói rằng sự cao ngạo là nguyên nhân của đau khổ. Khi bạn kiêu ngạo và tự cao, khi mọi việc bất như ý, bạn sẽ đau khổ.
2. Tỉnh giác về cái chết
“Cuộc đời thật ngắn ngủi, và thời gian của cái chết thì bất định; vì thế hãy chuyên tâm thiền định. Hãy tránh những hành vi bất thiện và tích lũy công đức trong khả năng tốt nhất của mỗi người, dù phải trả giá bằng cả cuộc đời mình. Tóm lại, hãy hành động để không có lý do gì phải xấu hổ về bản thân mình; và hãy tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc này” – Đức Milarepa
Một trong những chủ đề chính yếu trong các bài thơ và bài hát của Milarepa là cái chết. Dường như việc Ngài là một kẻ sát nhân trong quá khứ đã lưu lại dấu vết trong tâm thức Ngài và Ngài luôn luôn tỉnh giác về việc cái chết có thể đến bất kỳ lúc nào. Nhưng Đức Milarepa đã sử dụng sự hiểu biết đó như một nguồn cảm hứng chứ không phải là một lý do để tuyệt vọng. Thay vì lo lắng về cái chết, Ngài đối mặt với những sợ hãi của Ngài và sử dụng cái chết của Ngài như động lực chính yếu để tu hành miên mật.
3. Tỉnh giác về sự vô thường
“Mọi mong cầu thế gian chỉ có một kết thúc chắc chắn không thể tránh khỏi, đó là sự đau khổ. Mọi thành quả thế gian kết thúc trong sự ly tán; mọi kiến tạo kết thúc trong hủy diệt; mọi cuộc hội ngộ kết thúc trong chia ly; mọi sự sinh ra kết thúc trong cái chết.” – Đức Milarepa
Bản chất của cuộc sống, của cõi luân hồi là vô thường. Chúng ta thường không ý thức được về điều này bởi luôn mải mê với vô số ham muốn, tham vọng, hạnh phúc và khổ đau… để chúng cuốn trôi chúng ta qua hết tháng ngày như những dòng thác lũ. Hãy tạm dừng một chút trên hành trình vội vã của mình để lắng tâm tư duy và quán niệm rằng trên đời này, chẳng có gì không thay đổi, chẳng có gì vĩnh viễn thường hằng, và hãy ý thức được kiếp người mong manh ngắn ngủi, để chúng ta biết trân trọng hơn và sử dụng cuộc đời mình có ý nghĩa hơn.
Vạn vật trên thế giới đều bị chi phối bởi quy luật vô thường, luôn thay đổi cùng với thời gian. Chúng ta nhận rõ sự thay đổi này: chúng sinh sinh ra, lớn lên, già và mất đi, nhà cửa, cầu cống sẽ hao mòn, rồi hư hỏng. Môi trường bên ngoài biến đổi hoàn toàn theo mùa: các loài hoa sẽ tàn héo, sơn sẽ nứt nẻ và bong tróc, xe cộ bị hư hỏng. Nguồn gốc của sự biến đổi thế giới bên ngoài là do tế bào, nguyên tử và phân tử cấu tạo nên vật chất, chúng ta không thấy rõ những thay đổi như vậy ở cấp độ cấu thành vật chất. Ở cấp độ vô hình, vô số phần tử vô cùng nhỏ bé liên tục xuất hiện rồi tan biến, tập hợp rồi phân tán, mở rộng rồi thu hẹp, chúng luôn trong trạng thái chuyển động và luôn dao động.
Đức Milarepa thường nói với mọi người rằng đừng quá bám chấp vào các sự việc bởi chúng sẽ không tồn tại lâu dài. Sẽ chẳng có gì tồn tại mãi mãi. Đức Phật cũng dạy rằng trong tất cả các dấu chân thì dấu chân voi là lớn nhất, trong tất cả các phép quán thì quán vô thường là lớn nhất. Vì vậy, chúng ta nên trân trọng hơn những giây phút, khoảnh khắc ta đang sống trong cuộc đời này, để chúng ta sử dụng cuộc đời này một cách có ý nghĩa hơn.
4. Đừng trì hoãn việc thực hành Phật pháp
“Những công việc của thế gian sẽ tiếp diễn không bao giờ dừng nghỉ. Đừng trì hoãn thực hành thiền định” – Đức Milarepa
Tất cả chúng ta đều có thể đồng cảm với huấn từ này của Đức Milarepa, cho dù bạn có là hành giả thực hành Phật pháp hay không. Những công việc của thế gian sẽ tiếp diễn không bao giờ ngừng dứt. Sẽ luôn luôn có một người nào đó hay điều nào đó ngăn trở những hy vọng hay mong cầu của bạn. Có thể đó là công việc, tiền bạc hay một vài chướng ngại khác nhưng ngay khi bạn vượt qua nó, một chướng ngại mới sẽ xuất hiện.
Sẽ luôn luôn có những chướng ngại và vấn đề, nhưng dù thế nào đi nữa thì chúng ta cần phải tiến tới. Điều này vô cùng quan trọng.
5. Sống và chết không hối tiếc
“Tôn giáo của ta không phải là đạo Phật. Tôn giáo của ta là sống và chết không hối tiếc.” – Đức Milarepa.
Lời huấn từ của Ngài đánh mạnh vào cốt lõi của vấn đề và cho ta thấy việc đứng ở ngưỡng cửa của cái chết và hối tiếc về những điều mà ta từng làm (hay không làm!) trong tuổi thanh xuân thật khủng khiếp biết bao. Chúng ta luôn tiếc thời gian dành cho gia đình, cho chính bản thân mình. Ta luôn ngại phải nói những lời yêu thương với những người thân yêu. Chúng ta luôn đuổi theo những ước mơ, những khát vọng tương lai và nghĩ rằng, đạt được chúng mới là điều hạnh phúc. Đến khi không còn thời gian nữa, chúng ta lại đuổi theo những thứ mà trước đây mình đã bỏ quên dù chúng vẫn ở ngay bên cạnh. Mà thời gian thì chẳng bao giờ chờ ai. Vì vậy, hãy sống với những gì bạn đang có, yêu thương và quan tâm đến xung quanh. Đừng bỏ qua thời gian quý báu. Hãy để ngày mà chúng ta nhắm mắt, ta có thể mỉm cười mà nói rằng: “Tôi không hối hận, tiếc nuối những ngày tháng đã qua… Tôi không phải đau đớn, dằn vặt mình vì bất cứ điều gì nữa”.
6. Chúng ta là chủ nhân của cuộc đời mình
Nếu bạn mong muốn tìm hiểu thêm nữa về bậc Đại hành giả này thì tôi xin khuyến thỉnh bạn đọc quyển sách nổi tiếng tên là Một trăm ngàn bài Đạo ca của Đức Milarepa. Đó là một tuyển tập tuyệt vời gồm tất cả những bài thơ, bài hát và giáo lý của Đức Milarepa.
Đôi khi Ngài hát về những điều như thể đang diễn ra sống động trong một hang động và bạn có thể cảm thấy bạn thực sự ở đó, được lân mẫn ngay bên cạnh Ngài. Có những lúc Ngài hát về lòng bi mẫn bùng cháy trong lòng giống như một ngọn lửa và bạn có thể cảm nhận rất rõ ràng về lòng thương yêu đích thực.
Cuốn sách này từng hiện diện trong mọi gia đình ở vùng núi Himalaya hàng trăm năm. Cuốn sách được đọc cho trẻ em khi còn thơ ấu và được chư tăng ni nghiên cứu trong các tu viện. Bạn sẽ không thấy ngạc nhiên khi bất cứ người dân nào nơi đây cũng có thể đọc thuộc lòng ít nhất một bài thơ của Đức Milarepa.
Những bài đạo ca của Đức Milarepa có thể dạy chúng ta rất nhiều điều như chúng ta là ai và chúng ta có thể trở thành người như thế nào. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất mà chúng ta có thể chiêm nghiệm, suy ngẫm từ những huấn từ chỉ dạy của Ngài là tất cả chúng ta đều có năng lực để chuyển hóa cuộc đời và hoàn cảnh của chính mình. Chúng ta làm chủ cuộc đời, có quyền thay đổi cũng như trách nhiệm với số phận và hoàn cảnh của mình. Với nhận thức đó, bạn sẽ thấy cuộc sống hiển lộ dưới muôn vàn màu sắc, tràn đầy cơ hội của hạnh phúc và trải nghiệm. Đời người thật quý giá bởi đó là cơ hội cho bạn tích lũy vô lượng công đức và tịnh trừ vô số ác nghiệp, cho phép bạn tự do quyết định tính chất hạnh phúc hay đau khổ cho đời sống hiện tại cũng như tương lai của mình. Do đó hãy sử dụng thân người của bạn một cách hiệu quả nhất, tránh xa những dục vọng ảo tưởng thế gian, hãy dấn thân và nỗ lực tinh tấn thực hành hướng đến sự giác ngộ giải thoát.
Nguyên tác: “What Tibet greatest ever Yogi can teach us about living life”
Việt dịch: Thanh Liên